دستور العمل بتن ریزی در هوای سرد

مطابق آیین نامه بتن ایران (آبا) هوای سرد به وضعیتی اطلاق می‌گردد که برای سه روز متوالی شرایط زیر برقرار باشد:

۱–دمای متوسط هوا در شبانه روز کمتر از ۵ درجه سانتیگراد نباشد. 

۲–دمای هوا برای بیشتر از نصف روز از ۱۰ درجه سانتی گراد زیادتر نباشد. 

تامین کیفیت بتن در دمای پایین ، بدلیل سرمای هوا و یخ زدگی بتن منوط به رعایت قواعد و دستور العمل های خاصی می باشد. برای بتن تازه ، یخ زدن و ازدیاد حجم آب موجود در آن باعث ایجاد تنشهای درونی شده و منجر به ترک خوردن بتن می شود . یخ زدگی و ذوب متناوب بتن نیز باعث ایجاد ترکها و درزهایی در آن می شود و در نتیجه سطح بتن به صورت پولکی درمی آید و بر اثر فرسایش در زمان کمتری تخریب می شود .

تجربه نشان داده که یخ زدگی به میزان قابل ملاحظه ای در دوام بتن موثر بوده و موجب افت شدید مقاومت آن می شود لذا در استانداردهای موجود تأکید گردیده که در دمای کمتر از ۵+ درجه سانتیگراد بتن ریزی انجام نشود ، مگر اینکه در تمام شرایط درجه حرارت جسم بتن همواره بالاتر از پنج درجه سانتیگراد نگه داشته شود. به دلیل کاهش سرعت هیدراتاسیون سیمان و آب در دمای صفر و زیر صفر و به دلیل انجام نگرفتن واکنش در سیمان ، پس از بازکردن قالبها مشاهده می شود که بتن به راحتی خرد می گردد که دلیل این امر عدم تشکیل خمیر سیمان می باشد ، برای پیشگیری از این معضل لازم است از مواد افزودنی ضدیخ بتن استفاده گردد.

باید توجه شود که استفاده از ضدیخ ، تنها از یخ زدن رطوبت درونی بتن جلوگیری می کند . اگر بتن ریخته شده پس از عملیات بتن ریزی به حال خود رها شود ، ممکن است آب درون آن یخ نزند ، اما چون دمای آن کمتر از ۵+ درجه سانتیگراد است واکنش شیمیایی سیمان و آب بسیار کند می شود و به همین خاطر مقاومت بتن به شدت کاهش پیدا می کند. بنابراین در فصل سرما باید پس از بتن ریزی در هوای سرد ، سریعاً نسبت به عمل آوری بتن اقدام گردد. باید توجه داشت که همواره دمای بتن ریخته شده باید با استفاده از امکانات متفاوت گرمایشی ، در نقطه ای بالای ۵+ درجه سانتیگراد حفظ گردد تا واکنش شیمیایی سیمان و آب ادامه یابد و مقاومت لازمه حاصل گردد.

استفاده از ضدیخ ، در صورتیکه در زمان بتن ریزی دمای کارگاه از ۵+ درجه بالاتر باشد ، ولی احتمال یخ زدگی آب تا حداقل ۲۴ ساعت بعد وجود داشته باشد ، نیز ضروری است. درچنین شرایطی باید از مواد ضد یخ که ترجیحا دارای ترکیبات زودگیرکننده نیز باشند استفاده نمود. استفاده از مواد زودگیر موجب تسریع در گیرش خمیر سیمان و مقاومت در برابر افزایش حجم یخ می شود .

در انتخاب ضدیخ باید دقت فراوانی صورت گیرد و این مواد باید از شرکت های تولیدکننده معتبر تهیه گردد. متأسفانه استفاده از ترکیبات نمک طعام جهت جلوگیری از یخ زدگی آب بتن به دلیل ارزان بودن آن بسیار رایج است. استفاده از نمک باعث پایین آمدن درجه انجماد آب موجود در بتن می گردد و از یخ زدن بتن جلوگیری می کند، اما تشکیل محلول الکترولیت توسط این مواد در درون بتن و جابجایی مداوم یونهای سدیم و کلر باعث فرسایش میلگردهای موجود در بتن شده و خوردگی را در آنها به شدت افزایش می دهد. این مشکل با استفاده از ضدیخ های فاقد کلر قابل رفع است . در اینگونه ضدیخ ها تبدیل آب از حالت خالص به محلول ، توسط مواد با پایه های الکلی و نیتریتی انجام می گیرد. این ترکیبات بدون داشتن عوارض منفی برای بتن و آرماتور ، با آب موجود در بتن ترکیب شده و از یخزدگی آن جلوگیری می کنند .

به  منظور بتن ریزی در فصل سرما ، درصورتی که امکان توقف عملیات میسر نباشد ، جهت اطمینان بیشتر بهتر است نکات زیر مورد توجه قرار گیرد :

۱– حتی المقدور و در صورت امکان از سیمان های تیپ ۳ یا سیمان های زودگیر استفاده شود.

۲– حتی المقدور از ضدیخ باکیفیت و مطمئن استفاده شود.

۳– به دلیل تنوع ضدیخ های فاقد کلر موجود در بازار که بازه های دمایی متفاوتی را به لحاظ کنترل یخزدگی بتن پشتیبانی می نمایند، حتماً از مشاوره تولید کننده برای انتخاب صحیح آن استفاده شود.

۴– سطوح قالب ها و آرماتور ها از یخ و برف پاک شود و در صورت لزوم آنها را گرم نمایید تا حداقل دمای ۲+ درجه سانتیگراد را داشته باشند.

۵– در درجه حرارت ۵+ و بالاتر ، پس از استفاده از مواد ضد یخ ، بتن را کاملا با استفاده از پوشاننده های مناسب (برزنت، نایلن، …) پوشانده و محیط را گرم نگهدارید تا در شب هنگامی که هوای سرد فرا می رسد بتن دچار ترک خوردگی نشود.

۶– در شرایط دمایی زیر ۵+ با گرم کردن سنگدانه ها ، قالبها و آب (به ترتیب) دمای بتن را در حین کار بالای ۵+ درجه نگهداشته و سپس بتن را با پوشش مناسب گرم نگهدارید.

۷– مصالح مصرفی جهت ساخت بتن را در معرض وزش باد و هوای سرد قرار ندهید.